"Άιντε μια πίκρα κι άλλη μια κι είμαι να πάρω τα βουνά" Μ. Σεβίλογλου
Το εγκαταλελειμμένα χωριά ανά την επικράτεια, αυτό το διάστημα να σφίζουν από ζωή. Η αρχή γίνεται με τα παιδιά του δημοτικού πρώτα, στην συνέχεια τα μεγαλύτερης ηλικίας, για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι απόδημοι. Η δε κορύφωση της "επιστροφής στο χωριό" συντελείται κλιμακωτά μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο, όπου και λαμβάνουν χώρα ανά την επαρχία πληθώρα πανηγυριών και εκδηλώσεων.
Ακριβολογώντας αυτό δεν αποτελεί μόνο σύγχρονο φαινόμενο. Πρόκειται για τάση που υπήρχε και κατά το παρελθόν όταν οι απανταχού ξενιτεμένοι επέστρεφαν στον τόπο τους, στα χωριά τους. Το πανηγύρι του χωριού αποτελούσε σημείο αντάμωσης και σμιξίματος. Μάλιστα συχνά, κυρίως στην Ήπειρο αλλά και σε άλλες περιοχές, αυτά είχαν και την δική τους ιεροτελεστία. Το γλέντι αρχινούσε με τα μοιρολόγια για τους ξενιτεμένους ή με καθιστικά τραγούδια για να τελειώσει με λεγόμενα "ξεχωρίσματα", τον αποχαιρετισμό συγγενών και φίλων με την υπόσχεση να όλο ανταμώσουν ξανά.
Φαινομενικά αυτό φαίνεται να συμβαίνει και σήμερα. Στην πραγματικότητα τα πανηγύρια του τότε με τα "σύγχρονα" διαφέρουν, με τις αλλαγές που έχουν επέλθει να είναι και σε αυτή όπως και σε κάθε περίπτωση, άλλες προς θετική και άλλες προς αρνητική κατεύθυνση.
"Τούτος ο κόσμος βάσανο με ψέμα ζει με χάχανο πως χάλασε μανούλα μου"
Ωστόσο ως προς το πολιτισμικό κομμάτι αυτές κρίνονται ως μάλλον αρνητικές. Οι σύγχρονοι απόδημοι επαρχιώτες (ίσως και ετεροδημότες) είναι πολίτες που είτε εγκατέλειψαν την επαρχία για βιοποριστικούς και λόγους βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου, είτε γεννήθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα και πρακτικά λογίζονται ως "παιδιά της πόλης", κατά συνέπεια στην επιστρέφοντας στο χωριό φέρουν μαζί τους αστικά βιώματα και συνήθειες. Όμως μέσα τους φέρουν πάντοτε ταυτοτικά ψήγματα του τόπου και της ιδιαίτερης καταγωγής τους, σε αρκετές περιπτώσεις "μπαζωμενα" με μπάζα αστικά.
Τα αποτελέσματα αυτού του "μπαζώματος" φανερώνοται και στον πολιτισμό. Τρανή απόδειξη τα δημοτικά τραγούδια όπου εσχάτως προέκυψε μια νέα μορφή τους, τα "νεοδημοτικά" . Πρόκειται για τραγούδια που συνδυάζουν στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική, τα λεγόμενα "σκυλάδικα" καθώς και στοιχεία από την pop κουλτούρα. Με τα "παλιακά" πλην όμως αυθεντικού ύφους και ήθους δημοτικά να λησμονώνται λόγω και της φυσικής φυγής δια του θανάτου των παλαιότερων γενιών. Αυτό το πολιτισμικό υβρίδιο, τα τελευταία αλλά όχι μόνο χρόνια έχει κατακλύσει τα πανηγύρια ανά την επαρχία.
"Αεί θα μαζέψω δύναμη σ ένα γερό μεθύσι
και η ψυχή μου στον χορό το σώμα μου θ' αφήσει"
Μοναδική ελπίδα οι κατά τόπους πολιτιστικοί σύλλογοι και μορφωτικά σωματεία, τόσο αυτοί που δραστηριοποιούνται στα αστικά κέντρα όσο και αυτοί στα χωριά. Αυτοί οι πολιτισμικοί φορείς διαδραματίζουν πλέον έναν πολύ κομβικό ρόλο. Καλούνται να επιλέξουν την τροπή που θα πάρει η διατήρηση της παράδοσης. Μπορούν είτε να επιλέξουν την φολκρορική και μουσειακή συντήρηση της παράδοσης, μια τέτοια παράδοση όμως είναι νεκρή και μάλλον αποθητική για να διατηρηθεί. Είτε την ταύτιση της παράδοσης με το προαναφερθέν πολιτισμικό υβρίδιο, μια επιλογή που αποτελεί τον εύκολο δρόμο (κλαρίνα να ναι κι ότι να ναι) και παρά την εικονική ανάδειξη της μπαζωμένης ταυτότητας των "αποδήμων επαρχιωτών", δεν υπάρχει καμία ωφέλεια ως πρός την διατήρηση της παράδοσης, αλλά μάλλον αλλοίωση της.
"Άιντε την ρίζα μου να βρω, με την γενιά μου να τα πιω να ταξιδέψω πίσω,
έτσι που ο χρόνος τα φέρε τι είναι καλό και τι κακό, πως να το ξεχωρίσω"
Τέλος υπάρχει ακόμα μια επιλογή. Εκείνη που θα μπορούσε να συνοψιστεί με την φράση "επιστροφή στο ήθος". Πρόκειται για την προβολή της παράδοσης ως βίωμα, μη απεμπολόντας ούτε τις ιδιαιτερότητες της κάθε επιμέρους ταυτότητας, ούτε απορρίπτοντας άκριτα κάθε τι σύγχρονο, αλλά ισορροπώντας στο μέσον. Η ανάδειξη και αξιοποίηση των στοιχείων της παράδοσης στην σύγχρονη καθημερινότητα. Το ευτυχές είναι ότι τελευταία χρόνια, με την συμβολή και των πανεπιστημιακών τμημάτων μουσικής, αλλά όχι μόνο, φαίνεται να παρατηρείται μια "στροφή" των νεότερων γενιών προς αυτή την κατεύθυνση. Για του λόγου το αληθές φανερώνεται από το γεγονός της ύπαρξης σελίδων στο διαδίκτυο όπως το "Παμφίλιον", οι "Ρίζες μας", η εκπομπή "Αλάτι της γης" στην τηλεόραση κ.α., καθώς και αρκετών μουσικών είτε σχημάτων είτε μεμονωμένων προσώπων και ορισμένων κατά τόπους συλλόγων που επιχειρούν αυτού του είδους την ανάδειξη της παράδοσης.
Αυτή η επιλογή αποτελεί την οδό για το "ξεμπάζωμα" των στοιχείων της ιδιαίτερης ταυτότητας των "αποδήμων επαρχιωτών", που πλέον λογίζονται ως "παιδιά της πόλης" και νεοαστοί, ιδίως από την στιγμή που ο θάνατος της επαρχίας είναι ήδη πραγματικότητα σε μεγάλο μέρος της χώρας κι όπου αυτό δεν συμβαίνει, είναι θέμα λίγων χρόνων να συμβεί. Αποτελεί τον μονόδρομο για την διατήρηση των επιμέρους ταυτοτικών χαρακτηριστικών, σε έναν κόσμο που βαδίζει προς την απώλεια τους στο βωμό του επελαύνοντα σταδιακά χυλού της παγκοσμιοποίησης.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου